Literatura niderlandzka
(Rozmowy) o współczesnej literaturze niderlandzkiej – strona prowadzona przez Fundację Literatura
Moja mała wojna (Mijn kleine oorlog) – Louis Paul Boon
Moja mała wojna to książka niezwykła. Wydana początkowo w 1947 roku jest kroniką lat wojennych ukazującą ten czas oczami Louisa, narratora powieści. Jego losy prowadzą czytelnika poprzez wcielenie do armii belgijskiej, walki z Niemcami, schwytanie go jako jeńca wojennego i ostateczny powrót do domu. Moja mała wojna to dzieło, w którym Boon, wychodząc od chronologicznego przedstawienia wydarzeń wojennych, przechodzi do wnikliwej analizy natury ludzkiej.
Autor skupił się na ukazaniu wojny oczami zwykłego człowieka. W jego książce wojna nie rozgrywa się na froncie, lecz w społeczeństwie. Napisany kursywą tekst, znajdujący się na końcu każdego rozdziału, jest pełen plotek, pomówień, opowieści przekazywanych sobie z ust do ust. Próżno szukać tu poczucia braterstwa i walki przeciwko wspólnemu wrogowi. W zamian czytamy o walce o przetrwanie poszczególnych jednostek: kradzieżach, kłamstwach, egoizmie, które Boon przyozdabia swoistą groteską.
Tytuł powieści nawiązuje do wielkiej epopei Lwa Tołstoja Wojna i pokój. Ten celowy zabieg ma uzmysłowić czytelnikowi, że w książce nie znajdzie opowieści o Wielkiej Wojnie. Boon opisuje Małą wojnę, czyli jak spuścizna konfliktu zbrojnego odbiła się na społeczeństwie. Przedstawione w ten sposób subiektywne przeżycia stają się częścią pamięci kulturowej. Narrator prezentuje indywidualne wspomnienia poprzez które rekonstruuje doświadczenia kolektywu. Tym samym Boom udowadnia, że dzieje narodu to nie tylko wielkie wydarzenia historyczne, lecz również indywidualne przeżycia poszczególnych jednostek.
Książka podzielona jest na krótkie rozdziały, z czego każdy zakończony jest krótkim tekstem napisanym kursywą, który ma niewiele wspólnego z tematyką danego rozdziału. Fragmentaryczność powieści wynika z dwóch kwestii.
Po pierwsze, autor chciał oddać poczucie dezorientacji towarzyszące społeczeństwu w czasie na krótko przed wyzwoleniem oraz po wojnie. Czytelnik nie ma oparcia w narracji, tak jak obywatele Flandrii nie mieli oparcia w sobie nawzajem.
Po drugie, Moja mała wojna ukazała się pierwotnie jako seria opowiadań w latach 1944-45 w tygodniku Zondagpost. Rok później seria została wydana w formie książki. W 1960 roku Moja mała wojna doczekała się drugiej edycji. Ta nowa wersja różniła się zasadniczo od pierwowzoru. Autor dodał nowe rozdziały oraz zmienił zakończenie. Zadbano też o to, by silny flamandzki język użyty w pierwszej wersji został zrewidowany na mowę bardziej niderlandzką. W rezultacie pierwotny „waleczny” wydźwięk pierwszej edycji został przygaszony. Te modyfikacje dobrze obrazują zmiany społeczne zachodzące w latach powojennych, gdzie ludność koncentrowała się na odbudowie materialnej, więc wszelkie przesłanki aktywistyczne nie miały silnego odbioru.
Chaos świata opisanego w książce również ma swoje przełożenie na styl literacki Boona. Wybiórcze zastosowanie interpunkcji, zdania nie mające początku i końca, części poszczególnych rozdziałów niepowiązane ze sobą tematycznie oraz silne kolokwializmy nie korespondują z podstawowymi zasadami prozy literackiej.
Pierwsze wydanie powieści spotkało się z głosami krytyki, twierdzącymi, że styl Boona balansuje na granicy grafomaństwa. Jednak jak przekonuje Willem Elsschot, który napisał przedmowę do powieści, brutalny i szorstki styl Boona jest świadomym zabiegiem literackim, który oddaje prawdę tamtych czasów. Na końcu swojej recenzji Elsschot zwraca się bezpośrednio do czytelników: „Drogi czytelniku, nie czytaj tej książki oczami krytyka literackiego, nie doszukuj się brakującej lub wadliwej interpunkcji, nieholenderskich wyrażeń i galicyzmów, ale przeczytaj ją sercem, z odrobiną ludzkich uczuć.” Dzięki tym słowom książka Boona widziana jest dzisiaj jako stylistycznie i tematycznie niepokojące dzieło literatury niderlandzkiej.
Moja małą wojna wychodzi poza ramy powieści wojennej , poruszając kwestię brutalnej natury ludzkiej w czasach kryzysu, dzięki czemu nigdy nie straci na swojej aktualności.
Justyna Świątek (1988) – jest studentką filologii hiszpańskiej (BA) oraz literatury i krytyki kultury (MA) na Uniwersytecie w Utrechcie; specjalizuje się w literaturze hiszpańskojęzycznej, jest miłośniczką literatury polskiej i niderlandzkiej
Literatura niderlandzka 
ale polskiego tłumaczenia nie ma chyba 😦
Aniu, chyba nie… za to Wikipedia mówi, że w polskim przekładzie ukazały się: „Zapomniana ulica” w tłum. Ryszarda Pyciaka, PIW 1977; w serii Współczesna Proza Światowa i „Droga z kapliczką” w tłum. Ryszarda Pyciaka, Czytelnik, Warszawa 1982 🙂
O, dziękuję 🙂