Literatura niderlandzka
(Rozmowy) o współczesnej literaturze niderlandzkiej – strona prowadzona przez Fundację Literatura
Binet o faszystach, fikcji i kochance prezydenta
Od lewej: Ariejan Korteweg i Laurent Binet
– Literatura i fikcja to nie zawsze przyjaciele – mówił w Hadze Laurent Binet. Gwiazda literatury francuskiej, autor HhhH, opowiadał w haskiej bibliotece o nazistach, kochance prezydenta Hollande’a i napięciu pomiędzy literaturą faktu a fikcją literacką.
O zorganizowanym przez Fundację Writers Unlimited spotkaniu z autorem jednego z głośniejszych francuskich debiutów ostatnich lat już pisałem.
HhhH przetłumaczono na 20 języków, w tym niderlandzki i polski. Książka jest osobistą opowieścią o zamachu na nazistę Reinharda Heydricha („mózg Himmlera”, stąd tytuł: Himmlers Hirn heisst Heydrich, mózg Himmlera nazywa się Heydrich) oraz o rozterkach autora, starającego się jak najobiektywniej przestawić tę historię.
Książkę bardzo dobrze przyjęto we Francji i za granicą. W 2010 roku HhhH nagrodzono de Prix Goncourt du Premier Roman, najważniejszą francuską nagrodą dla debiutantów.
W czwartek 13 lutego Binet rozmawiał w Centrale Bibliotheek o Hhhh i ostatniej swojej książce o kampanii prezydenckiej Hollande. Spotkanie poprowadził Ariejan Korteweg, były korespondent de Volkskrant we Francji.
Organizatorem imprezy była fundacja Stichting Writers Unlimited, organizująca co roku w Hadze festiwal literacki Writers Unlimited/Winternachten. O tegorocznym Writers Unlimited pisałem TUTAJ.
Część pytań Kortewega i publiczności dotyczyło relacji pomiędzy fikcją a literaturą faktu. To jeden z tematów HhhH: jak w realistyczny i obiektywny, ale także atrakcyjny literacko sposób pisać o historii? Binet jest przeciwnikiem „upiększania” faktów w celu uzyskania mocniejszego efektu literackiego.
– Literatura i fikcja to nie zawsze przyjaciele – przyznał. – Gdybym mieszał fakty z fikcją to moja opowieść byłaby słabsza. Jeśli wiem, że jakiś facet zabił jednego nazistę i jest to prawda, to przemawia to do mnie bardziej niż jeśli wiem, że ten facet zabił 10 nazistów, ale to fikcja.
Nie oznacza to, że HhhH nie jest powieścią czy literaturą. Binet dla określenia HhhH używa wyrażenia „non-fiction novel”, „nie fikcyjna powieść”.
– HhhH można czytać jak powieść. Użyłem wszystkich środków stylistycznych powieści oprócz jednego: fikcji – powiedział.
– Chciałem napisać prawdziwą historię. Odkryłem jednak jak trudno opowiedzieć prawdziwą historię, jak bardzo to skomplikowane. Opowiadanie prawdziwych historii to piekło. Kiedy już odkryłem zeznania jednego świadka, następnie odkrywałem zeznania drugiego, który mówił coś zupełnie innego. Dlatego opisałem te wahania, które towarzyszyły mi przy pisaniu książki – opowiadał w Hadze Binet.
– Redaktor zmusił mnie do usunięcia części tych komentarzy. Na początku chciałem, by stanowiły połowę tekstu, później była to już 1/3, a na końcu 1/4.
Binet odniósł się do innej francuskiej książki, opowiadającej o okrucieństwach drugiej wojny światowej i nazistach, głośnych Łaskawych Jonathana Littella.
– Nie chciałem tak jak Littel w Łaskawych wchodzić do głowy nazisty. To trick. Można to dobrze zrobić, ale to tylko trick. Jeśli uważasz, że możesz wejść do głowy historycznej postaci – do głowy nazisty! – to jest to oszustwo. Dlatego jestem tak obecny w mojej książce. Nie chciałem, tak jak Littel, czytać w myślach nazisty. Czytałem w swoich – mówił Binet.
Jedno z pytań publiczności dotyczyło nastroju, w jakim pisał HhhH.
– Czy byłem przygnębiony, pisząc HhhH? Na pierwszy rzut oka tak powinno być. Ale spójrzmy na to inaczej: w mojej książce czarny charakter przynajmniej ginie – odparł Binet ze śmiechem.
Po ukazaniu się HhhH Binet zajął się całkowicie innym projektem. Napisał książkę o kampanii wyborczej Hollande’a, w której przyjrzał się temu, jak działają współczesne media i polityka. Niderlandzki tytuł książki to Niets gaat zoals verwacht (Nic idzie tak jak powinno).
Binet, sympatyzujący z lewicą, opisuje Hollande’a jako zdeterminowanego polityka walczącego jak lew o prezydenturę. Binet zna Valerie Trierweiler, do niedawna partnerkę prezydenta. Trierweiler przeprowadzała z nim wywiad po ukazaniu się HhhH. Również w Hadze publiczność pytała go o Trierweiler.
Jak zdradzona i opuszczona Valerie przeżywa zamieszanie wokół romansu prezydenta z aktorką Julie Gayet?
– To trudny dla niej okres – powiedział Binet. Więcej powiedzieć nie chciał. Po raz kolejny zastosował zasadę: jeśli uważasz, że możesz wejść do czyjejś głowy, to jesteś oszustem.
Literatura niderlandzka 