Literatura niderlandzka
(Rozmowy) o współczesnej literaturze niderlandzkiej – strona prowadzona przez Fundację Literatura
Felieton Tommy Wieringa: „Strach i złość”
Strach i złość
Człowiek ma tajemniczą skłonność upodobniania się do przeciwnika. Retoryki wojennej George’a Busha inspirowanej religią nie można było odróżnić od słów Osamy bin Ladena. Wrogowie studiują siebie nawzajem tak dogłębnie, że w końcu się naśladują. W tym tygodniu w wieku 91 lat zmarł filozof i religioznawca René Girard. Jego prace zmieniły koncepcję pojęć żądza, przemoc i rywalizacja.
Odmianą tego naśladownictwa jest wrogość demonstrantów protestujących przeciwko uchodźcom. Ich negatywny obraz cudzoziemca jest, mówiąc krótko, opinią agresywnego seks maniaka. Myśl, że Inny może być taki sam jak my, zaginęła w orgii strachu i złości. W agresywnych próbach udaremnienia przyjazdu cudzoziemców, protestujący bardzo często przypominają tych, których się obawiają. W Steenbergen tłum uczestniczący w wieczorze informacyjnym skandował do kobiety, która opowiadała się za przybyciem uchodźców: „potrzeba jej kutasa”. W Almere życzono kobiecie, która witała nowo przybyłych, żeby „została zgwałcona”. […] Protestujący są tak ogarnięci strachem przed gwałtem, przemocą i niepokojami społecznymi wywołanymi przez uchodźców, że sami życzą inaczej myślącym przemocy, gwałtu i niepokojów społecznych. W ten sposób przejęli negatywne cechy przypisywane uchodźcom i tym samym sami stali są przykładem tego czego się obawiają.
W pracach René Girarda chodzi o prawdziwych wrogów, którzy się nawzajem naśladują i imitują, tutaj chodzi o ludzi, którzy upodabniają się do wyimaginowanych wrogów – to jest karnawał krzywych zwierciadeł. Zbiorowy strach i złość nie potrzebują już realnego wroga. Negatywny obraz cudzoziemca wystarczy, żeby samemu stać się agresywnym. Patrzymy na ludzi krzyczących do własnych cieni.
Foto: Johan Jacob -AEG – 2013
„Tłum z definicji dąży do działania” , pisze Girard w „Koźle ofiarnym”. „Szuka więc przyczyny dostępnej, która mogłaby zaspokoić odczuwany przez niego głód przemocy. Jednostki składające się na tłum zawsze są potencjalnymi prześladowcami, bowiem marzy im się oczyszczenie wspólnoty z elementów nieczystych, które ją demoralizują, ze zdrajców, którzy ją podkopują”.
Wśród uchodźców będą tacy którzy sprawiają kłopoty, będą tacy którzy popełniają przestępstwa, ale ich karykatura stworzona na zapas ma niewiele wspólnego z prawdziwym obrazem. Werbalna i fizyczna przemoc przeciwko ich przybyciu jest wytworem potęgi ludzkiej wyobraźni – tego wspaniałego narzędzia które daje nam tyle radości i przysparza tyle cierpień.
Felieton pt. „Angst en woede” opublikowano 7 listopada 2015 na stronie FB wydawnictwa De Bezige Bij. Dziękujemy autorowi za pozwolenie na publikację polskiego tłumaczenia felietonu. Tłumaczenie: Małgorzata Diederen Woźniak.
Cytat René Girarda pochodzi z książki Girarda „Kozioł ofiarny” w tłumaczeniu Mirosławy Goszczyńskiej.
Literatura niderlandzka 